Daar zit je dan met je voorrechten

Tekst en foto’s: Jannie Nijwening

Zondag 20 juni 2021

Voor zondag en maandag hebben we een busje gehuurd.

We vertrokken rond 9.30 in de richting van Kalloni. We stoppen bij een vervallen loods. Hier werden de quilst, die door Nederlandse doopsgezinden werden gemaakt, opgeslagen.

Op het terrein ernaast containers, die gebruikt waren in het nu ontmantelde Pikpakamp (daarover later meer). Vervolgens stopten we bij een flamingo kolonie. 

Van Runbir had Jakob gehoord over een islamitische begraafplaats, ergens verscholen tussen olijfboomgaarden. Het was niet eenvoudig het te vinden: we moesten door een gat in een omheining en kwamen toen op een terrein waar zich tussen distels en onkruid graven bevonden. We stonden stil bij het graf van een tweeling: meisjes van 9 maanden jong. Naam onbekend… En op deze dag worden in Scheveningen al die gedenktekens opgericht op het strand…

Via Petra, waar we stopten bij een restaurantje aan zee en daarna de kerk op de rots bezochten, ging de reis verder. We sloegen af van de hoofdweg, een grindpad op. Na een paar kilometer waren we bij het ‘zwemvestkerkhof’, waar niet alleen de zwemvesten maar ook de dinghies (bootjes) op bergen waren gegooid. Tussendoor het goud van de warmtedekens. In al deze vesten heeft een mens gezeten. Grote en heel kleine…

Ergens lag een kinderschoentje, een plastic geweertje…

Het was een dag om stil te worden.

 Maandagmorgen 21 juni 2021

Ik zit al vroeg op het balkon. De zon is opgekomen en schijnt op het water. Het is stil. In de verte de Turkse bergen.

Ik dacht dezer dagen (weer) aan een uitspraak van Don Helder Camara: “"Als ik de armen brood geef, dan noemen ze me een heilige. Als ik vraag waarom de armen geen eten hebben, dan noemen ze me een communist."

Als je vluchtelingen helpt, vinden ze je een goed mens. Als je de vraag stelt waarom er vluchtelingen zijn en de politici ter verantwoording roept… dan wordt het al snel een stuk minder gezellig want heiligen horen zich niet met politiek te bemoeien…

We zijn hier niet om vluchtelingen te helpen, dat kunnen we niet, we kunnen niet in de gevangeniskampen in! We zijn hier om te leren over wat hier gebeurt en waarom, en dat verhaal straks thuis te vertellen.

Zaterdagmiddag: het verhaal van Jakob over de afgelopen jaren. 

De werkers van CPT (Christian Peacemaker Teams) op Lesbos zijn: Christiana, Nefeli, Nagehan en Ryan. De coördinator is Runbir Serkepkani, een Irakese Koerd die met zijn familie naar Zweden is gevlucht en momenteel met zijn Britse vrouw en kindje in Engeland woont. CPT noemt zich op Lesbos niet CPT, omdat geen van de werkers christelijk is en de C in CPT ook het werk bemoeilijkt. Christendom staat voor: wit, privilege, kolonialisme…

(In het bestuur van CPT Nederland gaan we nog praten over de C. En deze week zal het ook nog weer aan de orde komen.)

Hier wordt de organisatie Aegean (Egeïsche) Migrant Solidarity genoemd: AMS. 

Alle woorden zijn belangrijk: niet refugee maar migrant. Omdat AMS van mening is dat er geen grenzen zouden moeten zijn, dat alle mensen zich vrij over deze aardbol zouden moeten kunnen bewegen. Een voorrecht dat wij al hebben, en dat we anderen ontzeggen!

Met welk recht?!

Goed, verder met het verhaal. Hoe was en is het voor: 

1- de locals, 2- de migranten, 3- op politiek niveau

De vrijwilligers, die massaal naar Lesbos kwamen om te helpen, ontmoetten elkaar ’s avonds aan de bar. In hun vrije tijd waren ze onder elkaar: ze hadden dan geen contact met de bewoners van Lesbos, de ‘locals’, en niet met de vluchtelingen. Ze vormden hun eigen gemeenschap.

1- Hoe is het voor de ‘locals’?

Wat zij zagen: al die werkers zitten in goede hotels, en dat is het geval voor de mensen die werken voor de grote NGO’s. (non governmental organisations) Met hun dikke auto’s blokkeren ze de nauwe straatjes. Er komen geen toeristen meer. De NGO’s willen dat de humanitaire crisis voortduurt, want dan krijgen zij geld en houden ze werk.

Christina interviewde vrouwen uit het dorpje Moria: het dorp in de buurt van het vluchtelingenkamp, dat in september in de as werd gelegd (Moria 1, zal ik maar zeggen).

Ze zagen de vluchtelingen door hun dorp lopen, op weg naar de Lidl. En de extreem rechtse partij “Gouden Dageraad” spon garen bij de situatie. Vervolgens gaven deze het dorp een slechte naam: daar wonen de neo-nazis…

Dus: terwijl er in het begin een grote bereidheid was om vluchtelingen te helpen, veranderde de stemming en keerden de locals zich tegen de vluchtelingen en tegen de NGO’s. (zwart wit gesteld, natuurlijk. Er blijven altijd mensen die willen helpen.)

De invloed van extreem rechts groeide, maar is momenteel (misschien ook door corona) minder groot dan een jaar geleden.

2- Hoe is het voor de vluchtelingen of migranten?

Ze hadden heel veel geld betaald om de 5 of 10 km zee over te steken en er werd verteld: in het noorden van Europa wordt er op jullie gewacht! 

Niets daarvan! Als ze al levend de Griekse kust bereikten waren ze overgeleverd aan de liefdadigheid van vrijwilligers. De meeste vluchtelingen spoelden aan op de noordkant van het eiland, want daar is de afstand tussen Turkije en Griekenland het kleinst. Ze moesten lopen, 60 km (!) naar Mytilene om zich te laten registreren. Ze mochten geen gebruik maken van het openbaar vervoer omdat ze niet geregistreerd waren! 

Er ontstonden relaties tussen vrijwilligers en migranten. Maar de vrijwilligers konden na een paar maanden weer naar huis… Bye bye love…

3- Politiek

De NGO’s werden deel van het probleem. Ze ontvingen geld, veel geld, zodat de vluchtelingen hier zouden blijven. Het westen financiert Moria 2, een gevangenis, zodat vluchtelingen niet verder komen. Natuurlijk is er humanitaire hulp nodig, maar er is ook veel corruptie. Bovendien: deze hulp- liefdadigheid- pakt niet de oorzaak aan van het probleem. De oorzaken moeten op politiek niveau worden opgelost. Het gaat om machtsstructuren.

Jakob was met een groep doopsgezinde jongeren met de veerboot heen en weer gevaren naar Turkije. Dagelijks vaart die en voor 6 euro kun je heen en weer.

Vluchtelingen die een enkele reis willen maken van Turkije naar Griekenland… nou, ik hoef het verder niet uit te leggen.

Het voelt ongemakkelijk: ik ben wit, ik ben bevoorrecht, ik ben relatief rijk.

Wat doe ik daarmee?