Bericht uit Lesbos: Een open brief
Slechts enkele dagen nadat de EU-leiders overeenkwamen om het asielrecht verder uit te hollen, verdronken er zo’n 600 mensen voor de kust van het Griekse Pylos. Een open brief van meer dan 180 mensenrechtenorganisaties en -initiatieven samen met Tima Kurdi, tante van Alan Kurdi:
Vandaag, op Wereldvluchtelingendag, eisen we gezamenlijk een volledig en onafhankelijk onderzoek naar de gebeurtenissen, we eisen duidelijke consequenties voor de verantwoordelijken, we eisen dat er een einde komt aan het systematisch terugduwen van boten aan de Europese grenzen, en gerechtigheid voor de slachtoffers.
Tien jaar na de twee schipbreuken voor de kust van Lampedusa, Italië, waarbij ongeveer 600 mensen omkwamen en die een enorme publieke verontwaardiging veroorzaakten, verdronken er in de Middellandse Zee voor de kust van Pylos in Griekenland bijna 600 mensen. Op 14 juni 2023 vermoordde het Europese grensregime opnieuw mensen die hun recht op bescherming uitoefenden. We zijn geschokt! En we willen naast alle overlevenden en de families en vrienden van wie omgekomen zijn, staan. We betuigen ons diepe medeleven en verdriet.
Tot nu toe zijn er nog ontelbare vragen onbeantwoord gebleven. Volgens getuigenissen van overlevenden sleepte de Griekse kustwacht de boot voort, waardoor deze kapseisde. Waarom werd deze ongelooflijk gevaarlijke manoeuvre überhaupt geprobeerd? Sleepte de Griekse kustwacht de boot richting Italië, zodat de mensen onder de verantwoordelijkheid van Italië of Malta zouden vallen? Waarom grepen de Griekse kustwacht, en de Italiaanse of Maltese autoriteiten niet eerder in, hoewel ze al zeker twaalf uur eerder waren gewaarschuwd? Welke rol speelde het Europese grens- en kustwachtagentschap Frontex?
Bij al deze onzekerheid is één ding overduidelijk: deze schipbreuk is – net als ontelbare andere schipbreuken daarvoor – het directe gevolg van politieke beslissingen die het doel hebben te voorkomen dat mensen Europa binnenkomen. Deze schipbreuk is het gevolg van de straffeloosheid van illegale activiteiten door landen aan de grenzen en de legalisatie van praktijken die erop gericht zijn om de rechteloosheid van mensen die op doortocht zijn te normaliseren. Activisten en organisaties hebben het systematisch terugduwen en -trekken, het vertragen en achterwege laten van reddingen, het criminaliseren van civiele zoek- en reddingsoperaties en de samenwerking met onveilige landen om Europese grenzen te externaliseren en terugduwacties uit te voeren aan de kaak gesteld. Het Europese migratie- en externaliseringsbeleid veroorzaakt fysiek en psychologisch geweld, gevangenschap en dood. Stop met het afschuiven van je verantwoordelijkheid – Stop met het doden van mensen die onderweg zijn!
Tot nu toe hebben de Europese Unie en haar lidstaten geen enkele intentie getoond om te leren van de afgelopen jaren en ervoor te zorgen dat er geen doden meer vallen in de Middellandse Zee. In plaats daarvan versterken ze eerder hun dodelijke isolatiebeleid. Vorige week nog, op 8 juni, bereikte de Raad van de Europese Unie overeenstemming over een hervorming van het Gemeenschappelijk Europees Asielstelsel (CEAS), wat leidt tot een massale ontzegging van fundamentele rechten, zoals het recht op asiel of het recht op vrij verkeer.
Een volgende schipbreuk stond gewoonweg te gebeuren en het zal de laatste niet zijn, want in landen van herkomst, doorreis en vertrek verslechteren de omstandigheden en grenspraktijken dwingen mensen op reis ertoe om gevaarlijkere routes te nemen. Sinds Lampedusa in 2013 zijn er minstens 27.047 mensen omgekomen in de Middellandse Zee. Een van hen was Alan Kurdi. Zijn tante, Tima Kurdi, spreekt zich luid uit over de dodelijke schipbreuk:
Deze schipbreuk brengt mijn pijn terug, onze pijn. Ik ben er kapot van. Ik ben kapot van alle onschuldige levens die verloren zijn gegaan, mensen die niet slechts nummertjes zijn in deze wereld. ‘Nooit meer’ hoorden we in 2015, ik heb het ontelbare keren gehoord. En wat is er veranderd? Hoeveel onschuldige levens zijn er sindsdien verloren gegaan op zee? Ik wil jullie mee terugnemen naar 2 september 2015, toen jullie allemaal het beeld zagen van mijn neefje, de 2-jarige baby die op het Turkse strand lag. Wat voelde je toen je die foto zag? Wat zei je, wat deed je? Toen ik hoorde dat mijn neefje was verdronken, viel ik huilend op de grond en schreeuwde zo hard ik kon, want ik wilde dat de hele wereld me zou horen! Waarom zij? Waarom nu? En wie is de volgende? Op dat moment nam ik me voor om mijn stem te verheffen en op te komen voor iedereen die niet gehoord wordt. En vooral voor mijn neefje, de jongen op het strand, Alan Kurdi, wiens stem nooit meer gehoord zal worden. Wees alstublieft niet stil en voeg uw stem bij de mijne. We mogen niet onze ogen sluiten en mensen die bescherming zoeken onze rug toekeren. Open je hart en verwelkom vluchtende mensen die op jouw drempel komen te staan.
Het Europese migratiebeleid moet nu veranderen. Het had al lang geleden moeten veranderen. Het moet veilige manieren bieden om te vluchten. Een muur bouwen is geen oplossing. Reddingsboten onderscheppen omdat ze levens redden is geen oplossing. Mensen als smokkelaars vervolgen is geen oplossing. Mensen lijden en ze zullen altijd een manier vinden om te vluchten. Jij hebt de macht om te beslissen of ze gevaarlijke routes moeten nemen omdat er geen andere weg is. Handel daarnaar!
Door de onvergeeflijke schipbreuk voor de kust van Griekenland zien we in dat de Middellandse Zee niet alleen een kerkhof is, maar ook een plaats delict. Een plaats van misdaden tegen de menselijkheid, waar miljoenen bevoorrechte toeristen elk jaar vrij en vrolijk op blijven varen.
Daarom eisen we dat er onmiddellijk een einde komt aan (systemisch) grensgeweld. We eisen:
- dat zowel de regeringen Griekse als de Europese en instellingen ervoor zorgen dat er volledige, grondige en onafhankelijke onderzoeken naar deze gebeurtenissen worden uitgevoerd. Het is tijd voor volledige transparantie over wat er is gebeurd en het ter verantwoording roepen van de verantwoordelijken. Dit geldt zowel voor ambtenaren die door hun besluitvorming direct betrokken waren bij de gebeurtenissen, als voor de politieke leiders die de vijandige praktijken aan de buitengrenzen jarenlang hebben gefaciliteerd en bestendigd. De toegang tot gerechtigheid voor de slachtoffers en hun dierbaren moet worden gewaarborgd.
- dat de Griekse regering de overlevenden van de schipbreuk van Pylos onmiddellijk vrijlaat uit de (half)gesloten inrichtingen waar ze zijn ondergebracht en hen in plaats daarvan waardige huisvesting biedt en elke vorm van ondersteuning die nodig is, zoals onafhankelijk juridisch advies, psychologische steun en de mogelijkheid om te communiceren met familie en vrienden. Bovendien vragen we om de vrijlating van de negen gearresteerde mannen. We veroordelen het criminaliseren van mensen die onderweg zijn en hen de schuld geven van illegale grensoverschrijdingen en de doden op zee. Deze beschuldigingen zijn bedoeld om de ambtelijk en politiek verantwoordelijken vrij te pleiten.
- dat alle Europese lidstaten aan de buitengrenzen stoppen met het tot wapen van de tijd door reddingspogingen te vertragen. Daarnaast eisen we onafhankelijk onderzoek en afdoende maatregelen van de Europese Commissie tegen de systematische praktijk van terugduwen en het niet verlenen van hulp op zee en op het land door Europese lidstaten – hetgeen de afgelopen jaren op grote schaal is aangetoond door organisaties en activisten.
- dat de Europese Unie en haar lidstaten zorgen voor veilige en legale routes naar Europa als de enige oplossing om verder verlies van levens op zee te voorkomen. De herziening van CEAS, die het recht op asiel in de Europese Unie verder uitholt, mag geen wet worden. Daarnaast eisen we het opstellen en de implementatie van een langverwacht Europees reddingsprogramma onder leiding van de lidstaten.
Handtekeningen,
Tima Kurdi
Abolish Frontex
aditus foundation
AED – European Democratic Lawyers
Afrique-Europe-Interact
AK Arbeitskämpfe, Assoziation für kritische Gesellschaftsforschung (AkG)
Alarme Phone Sahara
All Included Amsterdam
Amal Berlin!
Anarchist Solidarity
antira.org
ASGI – Association for Juridical Studies on Immigration
Association for Justice, Equality and Peace (AJEP)
Association for Solidarity with Asylum Seekers and Migrants – ASAM Türkiye
Association for Solidarity with Asylum Seekers and Migrants – ASAM Greece
Asylum Links
Baobab Experience
Barnim für Alle
BIPoC Ukraine and friends in Germany
Blue Door Education
Border Forensics
borderline-europe – Human Rights without Borders
Boza Fii – Alarm Phone Dakar
Bozen Solidale
Bridges over Borders e.V.
Café Zuflucht / Refugio e.V., Aachen
Cambiare l’Ordine delle Cose – Forum Nazionale
Campagna LasciateCIEntrare
Campaign „You can‘t evict solidarity“
Captain Support Network
Carovane Migranti (Italia-Messico-Tunisia)
Centre for Peace Studies
Channel Info Project
Chkoun Collective
Civil March For Aleppo
Clinica del Diritto dell’Immigrazione e della Cittadinanza Roma
CNCD-11.11.11
Collective Aid
Collettivo Rotte Balcaniche Alto Vicentino
CompassCollective
Convenzione dei diritti nel Mediterraneo
CopwatchFFM
CPT – Aegean Migrant Solidarity
Cuistots solidaires asbl
de:border | migration justice collective
Diotima Centre for Gender Rights & Equality
Droit de rester- Fribourg
Droit de rester- Lausanne
Dutch League for Human Rights
ECHO100PLUS
Ens Movem
EqualHealth´s Campaign Against Racism
Equal Legal Aid
Ermittlungsausschuss Hamburg
EuroMed Rights
Europe Cares
Feminist Autonomous Centre for Research
Flüchtlingsrat Hamburg e.V.
Flüchtlingsrat Sachsen-Anhalt
Forensic Architecture
Forensis e.V.
Foundation Day of the Endangered Lawyer
Freie deutsch syrische Gesellschaft e.V.
From the Sea to the City
Greek Council for Refugees (GCR)
Grupa Granica
Gruppo Melitea
Haitian Bridge Alliance
Hub Humanitaire de Bruxelles Médecins du Monde Belgique
Human Rights Association (Turkey)
Human Rights at Sea
HumanRights360
Humans before borders
I Have Rights.
Initiativenbündnis Berlinzusammen
Integra Foundation
Inter Alia
Internationaler Fußballclub Rostock
Irida Women’s Center
Irídia-Centre for the defense of human rights
iuventa-crew
Jesuit Refugee Service (JRS) Malta
Jesuit Refugee Service (JRS) Greece
Jewish Antifascist Bund Berlin
JG-Stadtmitte Jena
Jugendkulturinitiative Schwäbisch Gmünd
Just Action
JUZ Friedrich Dürr, Mannheim
Klimagerechtigkeit für alle
Kopin – Empowering Communities
kritnet – Netzwerk Kritische Migrations- und Grenzregimeforschung
Kuchnia Konfliktu Poland
Kulturkollektiv Semtex St. Pauli
#LeaveNoOneBehind
Legal Centre Lesvos
Lesvos Solidarity
Let’s Bring Them Here, The Netherlands
Lighthouse Relief
Ligue Tunisienne pour les Droits Humains (LTDH)
Lungo la rotta balcanica
Lützerath Lebt
Maldusa
Malta Foundation for the Wellbeing of Society
Malta LGBTIQ Rights Movement
MARDi NGO
Mare Liberum
Mare*Go
Médecins Du Monde Belgique
Médecins du Monde Greece
Medici del Mondo Italia
medico international
MEDITERRANEA Saving Humans
Mediterranean Children’s Movement
Mem.Med – Memoria Mediterranea
Migrant Solidarity Network
Migrant Women Assocition Malta
migration control.info
MiGreat
Migreurop
Mission Lifeline e.V.
Mobile Info Team
movements without borders
MV Louise Michel
No Border Assembly
No Border Medics e.V.
No Border Kitchen Lesvos
No Name Kitchen
No Nation Truck
NoBorders community Athens
Non Una di Meno Venezia
Northern Lights Aid
Novact – International Institute for Nonviolent Action
Open Assembly Against Border Violence Lesvos
Paulo Freire Institute Foundation Malta
Plateforme Citoyenne en Soutien aux Réfugiés – BelRefugees
Pro Bleiberecht in Mecklenburg-Vorpommern
Project Armonia
Project Play
r42 – SailAndRescue
RAV, Republican Lawyers’ Association
Reclaim the sea
Red Antirracista Tarragona
Refugee Legal Support
Refugees in Libya
Refugees in Tunisia
Refugees’ Solidarity movement
Republikanischer Anwältinnen – und Anwälteverein e.V. (RAV)
ResQ People Saving People
RESQSHIP e.V.
Right to Resist – linke Ukraine Solidarität Hamburg
Roots, Dunkirk
Safe Passage International
Safe Passage International AMKE
Salvamento Marítimo Humanitario
SARAH gUG
Sea Punks e.V.
Sea-Eye e.V.
Sea-Watch e.V.
Seebrücke
Seebrücke Frankfurt am Main
Seebrücke Jena
Seebrücke Kassel
Seebrücke Mainz
Seebrücke Schweiz
Sienos Grupė
Solidarischer Wohn- und Kulturraum Mannheim
Solidarisches Kollektiv Oberbadgasse e.V.
Solidarité sans frontières
SOS Humanity
Spazio Autogestito 77
St. Pauli Fanclub Dörte Becker
Statewatch
Stella Network North Macedonia
Stop deportation center BER
Sudan Uprising Germany
SUDS – Associació Internacional de Solidaritat i Cooperació
Swiss Democratic Lawyers
The Syrian Center for Media and Freedom of Expression (SCM)
Tunisian forum for economic and social rights FTDES
Ultrà Sankt Pauli
United4Rescue – Gemeinsam retten e.V.
Verband deutsch syrischer Hilfsvereine e.V.
VVN-BdA e.V. Vereinigung der Verfolgten des Naziregimes – Bund der Antifaschistinnen und Antifaschisten
VVN-BdAN e.V. Vereinigung der Verfolgten des Naziregimes – Bund der Antifaschistinnen und Antifaschisten Landesorganisation Hamburg
Walk Off Shame Europe
Was jetzt e.V.
Watch the Med – Alarm Phone
WISH – Lesvos Women in Solidarity House on Lesvos
WISH-No Borders
Wohn- und Kulturprojekt SWK Mannheim
Women’s International League for Peace and Freedom Germany
Women’s Rights Foundation Malta
Yoga and Sport with Refugees
