De echte misdaad is het grensbeleid

gerechtigheid voor N. & Hasan

Een overlevende van schipbreuk hangt meer dan 230 jaar gevangenisstraf boven het hoofd. Een vader wordt de dood van zijn 6 jarige kind ten laste gelegd.

De politiek van criminalisatie en afschrikking van vluchtelingen op de Griekse eilanden loopt uit de hand. In een nog niet eerder vertoonde actie wordt N., een jonge vader beschuldigd van de verdrinking van zijn zoontje van 6 tijdens een schipbreuk. Hij en zijn medepassagier Hasan, die afgaande op eerdere zaken waarschijnlijk levenslang krijg voor het besturen van de boot, zullen gezamenlijk voor de rechter moeten verschijnen

In de nacht van 7 november 2020 probeerden N. en Hasan van Turkije naar Griekenland te komen in een rubberboot met nog 22 anderen. Ook de 6-jarige zoon van N. en de zus, broer en mindervalide moeder van Hasan waren aan boord. De families waren uit Afghanistan gevlucht, op zoek naar een veilig heenkomen in Europa.

Bij de kust van het Griekse eiland Samos, raakte de boot in de problemen. Het kwam tegen de kliffen aan en kapzeisde. De Griekse kustwacht werd op de hoogte gebracht van de noodsituatie, maar had uren nodig om ter plaatse te komen. Ze hebben niemand gered.

Overlevenden verklaren dat ze twee keer een boot van de kustwacht zagen naderen, maar dat ze geen hulp hebben gekregen [1] . In de ochtend van de volgende dag werden de zoon van N. en een 9 maanden zwangere vrouw op de rotsen teruggevonden. De vrouw overleefde de ramp en beviel drie dagen later van haar kindje. Voor het zoontje van N. kwam de hulp te laat.

Ondanks de verslagenheid wegens de dood van zijn kind, en zijn eigen ervaring zojuist bijna te zijn verdronken, werd de 25-jarige N. gearresteerd. Pas na druk vanuit zijn advocaat en de UNHCR mocht N. zijn zoon zien en het lichaam identificeren. Hij werd in voorarrest genomen en als eerste asielzoeker ooit werd hem ten laste gelegd dat hij het leven van zijn kind in gevaar had gebracht. Hier staat 10 jaar gevangenisstraf op.

N. : “Ze waren erg hardvochtig. Ik had mijn zoon verloren. Hij was verdronken. Daarbij arresteerden ze me en brachten ze me naar de gevangenis. Ze zeggen dat de wet dat voorschrijft. Dit kan niet in de wet staan. Dit is inhumaan. Dit moet illegaal zijn. Gaan ze mij echt de dood van mijn zoon in de schoenen schuiven? Hij was alles wat ik had. Hij was de reden dat ik hier naartoe kwam.”

Dimitris Choulis, advocaat: “In 2020 zette Griekenland ook al systematisch pushbacks in. Daarnaast zijn dit soort processen een extra obstakel voor asielzoekers: als het je lukt om aan land te komen, wordt je behandeld als een crimineel. Wat had N. anders moeten doen? Alleen naar Griekenland komen en zijn jonge kind alleen in Turkije laten totdat hij alle procedures doorlopen had?”

De 23-jarige Hasan werd ook gearresteerd. Op een zeker moment tijdens de overtocht had hij de boot bestuurd. Om deze reden wordt hem het transport van 24 uit derde landen afkomstige personen naar Griekenland zonder toestemming (mensensmokkel) ten laste gelegd, met als verzwarende omstandigheid het in gevaar brengen van 23 levens en het veroorzaken van één overlijden, N.’s zoon. Op grond van deze tenlastelegging staat hem een levenslange gevangenisstraf te wachten, vermeerderd met 10 per vervoerde persoon, dus levenslang plus 230 jaar.

N.’s zaak is de eerste in zijn soort, de aanklacht van mensensmokkel tegen Hasan is juist verre van uniek. Het betreft een standaardreactie die onderdeel is van het Europese beleid om vluchtelingen af te schrikken. Zoals eerder vastgelegd door CPT, borderline-europe en Deportation Monitoring Aegean, wordt deze strategie al een aantal jaar systematisch toegepast door de Griekse staat. Dit is gebaseerd op de onnavolgbare gedachtengang dat iedere persoon die een voertuig over de Griekse grens brengt, strafbaar is – ook wanneer die persoon zelf bescherming zoekt. Per boot die naar Griekenland komt arresteert de politie standaard één of twee personen, waardoor honderden migranten direct van de boot de gevangenis in gaan [2].

Europese reddingswerkers op zee en andere activisten krijgen veel aandacht wanneer ze aangeklaagd worden. De dagelijkse praktijk van gevangenzetting van niet-Europeanen tegen wie dezelfde aanklachten worden opgesteld wordt bijna niet opgemerkt. Deze laatste groep vormt echter de grote meerderheid van de arrestanten en gevangenen die beschuldigd worden van mensensmokkel. Doordat zij direct bij aankomst gearresteerd worden hebben de meesten van hen niet de mogelijkheid voor juridische bijstand of andere steun van buiten te zorgen. Omdat de straffen op ‘mensensmokkel’ in Griekenland hoger zijn dan die op moord, is het resultaat van deze praktijken dat mensen die veiligheid zochten in Europa voor tientallen jaren achter de tralies belanden [3].

Bij deze processen wordt geen rekening gehouden met het feit dat het beleid van de Europese Unie om de grenzen dicht te houden, mensen dwingt om met onveilige middelen en behulp van anderen een manier te vinden om binnen te komen. Omdat er geen veilige en legale routes bestaan, is het gebruikmaken van mensensmokkelaars doorgaans de enige manier om te vluchten. Om dan vluchtelingen aan te criminaliseren als smokkelaars is een directe aanval op het recht om asiel aan te vragen.

Dimitris Choulis: “Door dit te doen, criminaliseren we asielzoekers die geen andere optie hebben. Er komt een moment tijdens de reis wanneer het besturen van de boot de enige mogelijkheid is om levend aan land te komen.”

Hasan: “Wij zijn gewoon migranten en als de migranten komen, dan komen de echte smokkelaars niet. Zij dwingen de migranten zelf de boot naar hun bestemming te brengen, onafhankelijk van de vraag of zij überhaupt in staat zijn deze te besturen.

Getuigenissen van andere opvarenden, waaronder N., hadden geen enkele invloed op de feiten waarvan Hasan beschuldigd wordt. “Hasan droeg zijn verlamde moeder op zijn rug om haar de boot in te helpen”, herinnert Ibrahim, een van de overlevenden, zich. N. benadrukt dat hij Hasan de dood van zijn zoon niet verwijt. Dat ligt aan het feit dat er geen alternatieven bestaan voor de gevaarlijke reis.

N.: “Het maakt niet uit hoe vaak het gezegd wordt, dit ligt niet aan de bestuurder. Hij is ook maar gewoon een vluchteling en zijn familie zat ook op die boot. Hij heeft niets verkeerd gedaan, het is niet zijn fout. Ik wil graag dat hij wordt vrijgelaten.”

In plaats van Hasan, heeft N. op 23 maart 2021 de Griekse kustwacht aangeklaagd voor een te late reactie en het uitblijven van hulp, waardoor zijn zoon is overleden. Op de grafsteen van zijn zoon staat: “Het was niet de zee, het was niet de wind, het was beleid en angst”.

De schipbreuk van 7 november 2020 en de dood van N.’s zoon waren noch de schuld van N. en Hasan, noch een onfortuinlijk ongeluk. Ze zijn het directe gevolg van de sluiting van de Europese grenzen, waardoor mensen geen andere mogelijkheid hebben dan hun eigen leven, en dan van hun naasten op het spel te zetten door steeds gevaarlijkere reizen te ondernemen. N. en Hasan worden gebruikt als zondebok om de aandacht af te leiden van de verantwoordelijkheid van de EU voor de doden die vallen. De schuld wordt gelegd bij hen die al het hardst getroffen worden door dit beleid.

In haar poging om alle middelen in te zetten om mensen maar niet naar Europa te laten komen, worden de middelen die de EU daarvoor inzet steeds absurder.

Hasan: “Dit moet ophouden. Ik ben kostwinnaar voor mijn familie. Ze zijn van mij afhankelijk. Mijn moeder is verlamd, mijn zusje nog erg jong en mijn broer heeft psychische problemen. Ik moet bij ze zijn, ik ben de enige die voor het kan zorgen. En nu, door dit bestuurdersverhaal, weet ik gewoon niet meer wat ik moet doen.”

Wij eisen:

• Dat het N. wordt toegestaan om te reizen zodat hij naar zijn zus in Oostenrijk kan om te beginnen het verlies van zijn zoon te verwerken;

• Dat alle aanklachten tegen N. en Hasan worden ingetrokken;

• Dat iedereen die wordt vastgehouden wegens het besturen van een boot, omdat er geen andere optie was, wordt vrijgelaten;

• Een einde aan de criminalisering van migratie en het gevangenzetten van mensen op de vlucht.

Ondertekenaars 

·       Abolish Frontex

·       Adopt a Revolution

·       Aegean Migrant Solidarity 

·       Agir pour la Paix

·       Αντιρατσιστική Πρωτοβουλία Θεσσαλονίκης (Antiracist Initiative Thessaloniki)

·       Antiracist Initiative Larissa

·       Αντιρατσιστικό Παρατηρητήριο Πανεπιστημίου Αιγαίου (Antiracist Observatory of the University of the Aegean)

·       ARSIS - Association for the Social Support of Youth, Mr. Kyrmanidis

·       ASGI - Associazione per gli Studi Giuridici sull'Immigrazione

·       Στέκι Μεταναστών Αθήνας (Athens Migrant Shelter)

·       Border Violence Monitoring Network

·       Bündnis gegen Abschiebungen Münster

·       Balkanbrücke - Für grenzenlose Solidarität und sichere Fluchtrouten

·       Blacks and Whites - Together for Human Rights 

·       borderline-europe - Menschenrechte ohne Grenzen

·       Centre for Peace Studies, Croatia

·       Deport Racism / Sunday School of Migrants Athens

·       Entre Murs Entre Monde

·       Europe Must Act

·       Flüchtlingsrat Niedersachsen

·       Flüchtlingsrat Sachsen

·       Πρωτοβουλία Ηρακλείου για Πρόσφυγες /Μετανάστες (Heraklion Initiative for Refugees/Migrants)

·       Χιακή Συμπολιτεία, δημοτική παράταξη Χίος (Hakiakia Sympolitia, Chios)

·       HIAS Ελλάδος (HIAS Greece)

·       I have rights

·       Κίνηση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα - Αλληλεγγύη στους Πρόσφυγες, Σάμος (Initiative for Human Rights - Solidarity to Migrants, Samos)

·       Πρωτοβουλία Ηρακλείου για τους Πρόσφυγες/Μετανάστες (Initiative for Migrants/Refugees of Herakleio Crete)

·       Κίνηση για την Υπεράσπιση Προσφύγων και Μεταναστών Πάτρας (Initiative of Support to Refugee and Migrants Patras)

·       Iuventa Crew

·       Just Action, Samos

·       Kritnet - Netzwerk Kritische Migrations- und Grenzregimeforschung

·       Επιτροπή Στήριξης Προσφύγων Λαυρίου (Lavrio Refugee Support Committee)

·       LeaveNoOneBehind

·       Legal Centre Lesvos

·       Lungo la Rotta Balcanica - Along the Balkan Route

·       Mare Liberum

·       Migration Control Project

·       Migrant Social Centre Athens (Στέκι Μεντανστ(ρι)ών Αθήνας)

·       Migrantifa Berlin

·       Migreurop

·       Κίνηση "Απελάστε τον Ρατσισμό" / Movement "Stop Racism“

·       Κίνηση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα - Αλληλεγγύη στους Πρόσφυγες (Movement for Human Rights - Solidarity with Refugees)

·       Δίκτυο για το Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα (Network for Political and Social Rights)

·       Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών - Network for the Social Support of Refugees and Migrants

·       ΟΔΥΣΣΕΒΑΧ, Αυτοδιαχειριζόμενο Κέντρο Κοινότητας στα Ιωάννινα (ODYSSEVAX, self-managed Community Centre Ioannina)

·       PICUM - Platform for International Cooperation on Undocumented Migrants

·       Πίσω Θρανία (Piso Thrania)

·       Δίκτυο Πολιτών Πρέβεζας Ενάντια στην Ξενοφοβία και το Ρατσισμό (Preveza' Citizens Centre Against Xenophobia and Racism)

·       Pro Asyl

·       Progetto Melting Pot Europa

·       Ramona Lenz, Medico International

·       Refugee Legal Support

·       Republikanischer Anwältinnen- und Anwälteverein

·       ResQship 

·       Samos Advocacy Collective

·       Samos Volunteers

·       Sara Mardini & Seán Binder, #FreeHumanitarians

·       Sea-Watch

·       Seebrücke

·       Seebrücke Mainz

·       Κοινωνική κουζίνα Εl Chef (Social Kitchen El Chef) 

·       Κοινωνικός Χώρος Αντίβαρο, Χίος (Social Space Antivaro, Chios)

·       Solidarité sans frontières

·       Statewatch

·       Still I Rise

·       Η Ένωση Δικηγόρων για την Υπεράσπιση των Θεμελιωδών Δικαιωμάτω (The Association of Lawyers for the Defence of Fundamental Rights, Greek Section of European Democratic Lawyers) 

·       UNITED for Intercultural Action

·       Watch The Med Alarmphone

·       Women in Exile

·       You Can’t Evict Solidarity - Anti-repression campaign 

Voetnoten

[1] De versie van de kustwacht over die nacht is nog wonderlijker. De directeur heeft verklaard dat de zwangere vrouw om 3 uur werd gered, en N.’s zoon om 6 uur. Het rapport van de kustwacht laat echter zien dat beiden om half 10 naar de haven van Vathy zijn gebracht. Ook valt in het autopsierapport te lezen dat het jongetje exact 21 minuten voor de oproep naar de kustwacht was overleden, waardoor de kustwacht niet verantwoordelijk is voor zijn overlijden. Een deskundige die opgeroepen was door de advocaat heeft verklaard dat een dergelijke specifieke bepaling van het tijdstip van overlijden niet mogelijk is, zeker niet omdat de autopsie een paar dagen later plaatsvond.

[2] Vanaf 2019 vormen de mensen die veroordeeld zijn voor het assisteren bij illegale grensoverschrijding de op één na grootste groep veroordeelden in Griekse gevangenissen (bron: ministerie van justitie, Griekenland).

[3] In mei 2021 is Mohamad H. veroordeeld tot 146 jaar, dit volgde kort op de veroordeling van Khaled S., die in april 52 jaar opgelegd kreeg.