Bericht uit Lesbos: Het Dodelijke Einde van migrantenbeheer
Aegean Migrant Solidarity – Solidariteit met Egeïsche migranten
Het Dodelijke Einde van migrantenbeheer
Een rapport van CPT-Aegean Migrant Solidarity documenteert de dood van migranten in het opvang- en identificatiecentrum Moria tussen 2016 en 2020 op Lesbos, Griekenland.
29 september 2023
CPT-Aegean Migrant Solidarity heeft ‘Deadly End’ (Dodelijk einde) gepubliceerd, een rapport met kwantitatieve en kwalitatieve gegevens over de sterfgevallen in de detentiecentra van Lesbos, in het bijzonder na de bestempeling ervan tot ‘hotspots‘ in maart 2016. Na de EU-Turkije Deal, een overeenkomst die migratie via Turkije naar Europa probeerde te verminderen, werd het hotspot-model de belangrijkste aanpak van de EU voor migratiebeheer.
Dit rapport rust op drie pijlers. Ten eerste is het het resultaat van systematische monitoring en onderzoek door de pers vanaf maart 2016 tot september 2020. Ten tweede heeft CPT mensen gesproken en geïnterviewd die direct of indirect te maken hadden met de beschreven gebeurtenissen, waarbij twaalf gesprekken met migranten, advocaten, artsen en ngo-medewerkers plaatsvonden onder voorwaarde van anonimiteit. Ten derde heeft CPT het onderzoek aangevuld met relevante academische literatuur en journalistieke artikelen en hield daarnaast de bestaande wet- en regelgeving en de veranderingen die hierin in de loop der jaren hebben plaatsgevonden in de gaten.
“Dit cruciale rapport laat het grote belang zien van de burgermaatschappij bij het documenteren en archiveren van de gevolgen van het Europese migratiebeleid op het leven van mensen die onderweg zijn,” aldus Nikos Xypolitas, professor Sociologie aan de Universiteit van de Egeïsche Zee.
Vanaf maart 2016 tot september 2020 – het einde van het Opvang- en Identificatiecentrum (RIC) Moria – verloren 26 mensen het leven terwijl ze vastzaten in Moria. Ondanks de retoriek over een ‘humanitaire crisis’ is het niet gelukt om, met betrokkenheid van de burgermaatschappij door middel van de aanwezigheid van tientallen ngo's die in detentiecentra werkten, deze centra ‘humaan‘ of verdedigbaar te maken. Het algemene betoog met betrekking tot de doden in de gesloten centra is er een van ‘geïsoleerde incidenten’, maar het rapport van CPT stelt het tegenovergestelde: de manier waarop de gesloten centra gebouwd en beheerd werden, voorspelde impliciet de migrantensterfte die erop volgde. Met andere woorden, volgens de getuigenissen van de geïnterviewden wordt in het detentiecentrum de afstand tussen leven en dood gevaarlijk klein. Het is precies dit grensgebied dat CPT aanschouwelijk probeert te maken.
Legal Centre Lesvos (LCL), partnerorganisatie van CPT-Aegean Migrant Solidarity, is van mening dat het rapport op een belangrijk moment verschijnt, zodat er zal worden nagedacht over het Europese migrantenbeleid. “Deze zomer zagen we opnieuw een toename van het aantal aankomsten op Lesbos. Dit resulteerde in de concentratie van mensen in een sterk gemilitariseerd kamp zonder voldoende voedsel, informatie of medische zorg en zonder veiligheid, wat doet denken aan het beruchte kamp Moria.
De publicatie van ‘Deadly End’ door Aegean Migrant Solidarity wijst er op het juiste moment op waar dit beleid van insluiting onvermijdelijk toe zal leiden. Het is een belangrijk, doordacht en broodnodig archief om de historische herinnering aan al diegenen van wie het leven werden ontnomen als gevolg van het dodelijke grensbeleid van Europa te bewaren,” aldus Lorraine Leete, coördinator van LCL.
In ten minste negen gevallen droegen de omstandigheden in het RIC Moria bij aan sterfgevallen in het kamp, als ze er al niet de directe oorzaak van waren. Een combinatie van overbevolking, slechte bescherming tegen extreme weersomstandigheden, gevaarlijk ontoereikende infrastructuur en het politiek opportune in de steek laten, waren allemaal aspecten van de omstandigheden rond deze sterfgevallen.
In de onderzoeksperiode zijn er aanwijzingen dat op zijn minst zes sterfgevallen het gevolg waren van mogelijke medische verwaarlozing. Binnen deze categorie heeft CPT ook gevallen opgenomen die verband hielden met geweigerde of onvolledige toegang tot gezondheidszorg.
In twee gevallen ging het om zelfmoord; gedurende de gehele periode van Moria's bestaan zijn er talloze pogingen gedocumenteerd en deze laten een significante verslechtering zien van de geestelijke gezondheid van mensen in het kamp.
Zeven gevallen van moord bewijzen dat het RIC Moria nooit een veilige plek is geweest om te leven. De angst voor hun leven en de overlevingsstrijd waar asielzoekers tijdens hun reis naar Europa mee kampen, blijft zelfs na hun aankomst op Europees grondgebied nog in alle hevigheid bestaan.
Dit onderzoek heeft als doel bij te dragen aan een meer diepgaande beoordeling van de misdaden van het Europese en Griekse migratiebeleid, vooral nu we een nieuw tijdperk tegemoet gaan waarin detentiecentra onder de naam Closed Controlled Access Centres (CCAC - Gesloten centra met gecontroleerde toegang) worden gebruikt als primaire methode om migratie te reguleren. Volgens CPT-Aegean Migrant Solidarity is het essentieel om zoveel mogelijk te documenteren en te onderzoeken om de herinnering aan deze incidenten levend te houden en om als deel van het historisch geheugen te dienen.
