“We kunnen niet vrij en zonder angst naar buiten” – De gevolgen van nieuwe militaire bases op Zine Asterokan voor de burgers van Koerdistan

Samenvatting: De bouw van nieuwe militaire bases door de Koerdische Peshmerga-troepen in de buurt van de start Warte in maart 2020 en de daaropvolgende grensoverschrijdende bombardementen van de Turkse luchtmacht in april en mei, doen de angst van de plaatselijke bevolking voor verder geweld en een mogelijke uitbraak van oorlog in die regio toenemen.

De bouw van de bases heeft de veiligheid van de lokale bevolking en de economische stabiliteit van de regio in gevaar gebracht.

Een kaart met de ligging van de nieuwe militaire basis ten opzichte van de steden Warte en Shawre, Erbil en de grenzen van Turkije en Iran.

Locatie en historische context

Warte ligt in het district Rawanduz van Iraaks Koerdistan, ongeveer 50 km ten westen van de Iraanse grens en 150 km ten zuiden van de Turkse grens. Warte is omgeven door drie bergen: Asterokan, Hallamund en Karokh.

Vanwege het landschap en het weer wordt Warte beschouwd als een van de beste toeristische locaties van Iraaks Koerdistan. Het toerisme levert een belangrijke bijdrage aan de lokale economie, net zoals de landbouw en veeteelt. In het gebied van Warte wonen ongeveer 500 gezinnen.

De Shawre-vallei, die ten zuiden van Warte ligt en onder het bestuur van Ranya valt, biedt een thuis aan ongeveer 1200 gezinnen. De belangrijkste bronnen van bestaan van de bewoners zijn landbouw, fruitteelt, wijnbouw en veeteelt.

De militaire bases zijn gebouwd op het Zine Asterokan-gebergte, dat zowel een geografische grens tussen Shawre en Warte, als een politieke grens tussen de gouvernementen Sulaimani en Erbil vormt. Een belangrijke weg die de twee gouvernementen en de twee regio’s binnen Iraaks Koerdistan met elkaar verbindt loopt, over deze bergrug.

In de jaren zeventig van de vorige eeuw gebruikten Koerdische gewapende groepen de bergen rond Warte als bolwerken in hun strijd tegen het Iraakse regime. Na de oprichting van de Regionale Regering van Koerdistan (KRG) in 1992 vormden de regio’s Shawre en Warte van 1994-1998 het slagveld in de burgeroorlog tussen de organische facties. Na de oorlog werd de grens tussen de invloedssferen van de twee belangrijkste Koerdische politieke partijen, de Patriottische Unie van Koerdistan (PUK) en de Democratische Partij van Koerdistan (PDK), vastgesteld op Zine Asterokan. De partijen verlieten het gebergte zonder militaire bases en vestigden controleposten in de dalen aan beide zijden van de bergrug.

Sinds de jaren negentig van de vorige eeuw gebruiken de guerrilla’s van de Koerdische Arbeiderspartij (PKK) de Asterokan en de omliggende bergen om zich te verplaatsen tussen hun bases in het nabijgelegen Qandil-gebergte en andere locaties.

Tijdslijn voor de bouw van de militaire bases

Op 18 maart 2020 heeft het KRG-ministerie van Peshmerga onder het mom van het afdwingen van de lockdown om de verspreiding van Covid-19 te voorkomen, een aanzienlijke militaire troepenmacht onder leiding van de PDK op Zine Asterokan gestationeerd.

Twee dagen later vestigde een Peshmerga-macht onder controle van de PUK een andere basis op dezelfde berg, twee kilometer verderop.

Als reactie op deze twee nieuwe militaire bases heeft de PKK eigen strijders gestationeerd in een buitenpost tussen de twee nieuwe Peshmerga-bases.

Onmiddellijke impact van Turkse luchtaanvallen op burgers

Rook en stof stijgen op na een Turkse luchtaanval op de berg Zine Asterokan.

Op 14 april is de Turkse luchtmacht (TAF) begonnen met het bombarderen van de Zine Asterokan. Van april tot mei werd het gebied in totaal zes keer gebombardeerd. Lokale media meldden dat de bombardementen gericht waren op leden van de PKK en dat verschillende leden van de Peshmerga die op hun basis waren gestationeerd, gewond zijn geraakt. Het omringende land dat door de lokale burgerbevolking wordt gebruikt, werd bij de bombardementen zwaar beschadigd. En herder uit de Shawre-vallei vertelde CPT dat de gevechtsvliegtuigen een schuilplaats en het land dat hun familie gebruikt om hun vee te fokken, bombardeerden en zo de primaire bron van inkomen van de familie hebben vernietigd.

Inwoners van het gebied vertelden CPT dat zij sinds het begin van de luchtaanvallen dagelijks vluchten van Turkse gevechtsvliegtuigen hebben waargenomen en/of drones hebben gehoord. In Warte, Shawre en de nabijgelegen stad Ranya wonen veel gezinnen die in het verleden hun dorpen zijn ontvlucht voor de Turkse en Iraanse grensoverschrijdende aanvallen. Sommige van hen hebben familieleden verloren bij deze aanvallen. De regio’s Warte en Shawre werden beschouwd als veilig voor burgers, maar de bombardementen en de voortdurende patrouilles van straaljagers en drones hebben dit gevoel van veiligheid aan stukken geslagen.

Langdurige gevolgen

Uit de gesprekken die Christian Peacemaker Teams (CPT) met de bewoners van zowel het subdistrict Warte als de Shawre-vallei hebben gehad, is gebleken dat de aanwezigheid van de nieuwe militaire bases en de Turkse bombardementen het normale leven van de omwonenden essentieel hebben verstoord. Naast de vernietiging van hun vroegere gevoel van veiligheid, hebben de bases de economische stabiliteit van de regio geschaad.

Een inwoner van het gebied Warte vertelde CPT:

“In de zomer groeien er op de bergen rond Warte veel wilde planten, zoals gundelia, aronskelk, paddenstoelen en rabarber. Het verzamelen van deze planten en de verkooporder van is een van de belangrijke inkomstenbronnen van veel gezinnen in dit gebied. Ons gezin bestaat uit zeven leden en ik ben de enige die een overheidssalarissen ontvangt. Vanwege de angst om gebombardeerd te worden door de Turkse drones en gevechtsvliegtuigen die over het gebied vliegen, konden we dit jaar geen van deze planten oogsten. Bovendien heeft de regering onze salarissen al vier maanden lang niet uitbetaald. Dit heeft voor ons een vreselijke financiële crisis veroorzaakt. Maar erger nog is het feit dat we niet vrij en zonder angst naar buiten kunnen gaan, want we verwachten altijd gebombardeerd te worden.”

Een andere belangrijke bron van inkomsten voor de bevolking van Warte en de dorpen in de Shawre-vallei is het fokken van dieren. Jaarlijks, in het midden van de lente, nemen de dorpelingen het vee mee naar de bergweiden van de Zine Astrokan om er te grazen. Ze blijven tot de vroege herfst vanwege het gunstige weer en de aanwezigheid van gas in het gebied. Dit jaar hebben veel van de herderfamilies hun vee niet kunnen meenemen naar de hooglanden, uit angst voor het bombardement van Turkse oorlogsvliegtuigen en drones. Als gevolg daarvan hebben veel gezinnen hun dieren moeten verkopen voor veel lagere prijzen dan de gebruikelijke marktwaarde.

Ook het toerisme vormt een belangrijke bron van inkomsten voor de inwoners van Warte. Het spectaculaire natuurlijke uitzicht brengt al heel lang tienduizenden toeristen uit andere delen van Irak naar de vakantieoorden in het gebied.

Een lokale inwoner vertelde CPT:

“We leefden alleen van het inkomen van deze zomerse vakantieoorden, we hadden geen andere bronnen van inkomsten nodig. Maar vanwege de militaire bases op de Zine Asterokan en de Turkse gevechtsvliegtuigen die over het gebied vliegen, zijn de mensen – zelfs na het opheffen van de lockdown die was opgelegd vanwege Covid-19 – niet gekomen, omdat ze de vakantieoorden beschouwen als een onveilige plek voor toerisme. Wij zijn de slachtoffers van veldslagen, oorlogen en bombardementen. We vragen niets, alleen maar een leven uit de buurt van oorlog en het gebrul van straaljagers.”

Mogelijke verdere militaire escalatie

Een maatschappelijke activist vertelde CPT:

“In tegenstelling tot de bewering van de KRG dat deze militaire basis tijdelijk is opgericht om de verspreiding van Covid-19 te helpen voorkomen, zal de basis hoogstwaarschijnlijk permanent op de berg blijven. De mensen in het gebied zien hoe vrachtwagens met materialen voor permanente bouwwerken de berg opgaan.”

Lokale bewoners vertelden CPT dat er verschillende Turkse agenten zijn gezien rond Zine Asterokan en de militaire bases van het Ministerie van Peshmerga.

Een inwoner van Warte, die in april de Zine Asterokan op was gegaan om wilde planten te oogsten, vertelde CPT:

“Mijn schoonzus en ik waren op weg terug van de berg toen we twee mannen in kleding zagen, beide met een hoed op. Een van hen bestudeerde de berg met een verrekijker en de andere had een zendontvanger in zijn hand. We groetten hen, maar ze waren gegeneerd en antwoordden niet. Ze spraken Turks met elkaar, dus we begrepen ze niet. Uit angst dat we gearresteerd zouden worden en beschuldigd zouden worden van het verraden van hun aanwezigheid, zijn we via een andere route naar Warte teruggekeerd.”

Inwoners van het gebied uiten het groeiende bange vermoeden dat de oprichting van de militaire bases op Zine Asterokan het begin zal inluiden van een nieuw Turks offensief tegen de PKK. Hoewel het Turkse leger meer dan dertig bases en voorposten in de regio Koerdistan in Irak beheert, zou dit de eerste Turkse basis in dit gebied zijn en de eerste die zo dicht bij het hoofdkwartier van de PKK in Qandil ligt.

Reactie van de plaatselijke bevolking

Volgens de omwonenden is de ontmanteling van de bases de enige manier om een vreedzaam leven in Warte en Shawre terug te laten keren. De bewoners van de Shawre-vallei, het subdistrict Warte, en andere maatschappelijke activisten uit de regio, organiseerden vier vreedzame protesten waarin ze eisten dat alle gewapende groepen, waar onder het leger van de KRG, hun bases en het gebied zouden verlaten.

Op 19 april kwamen vertegenwoordigers van zeventig dorpen, samen met maatschappelijke activisten, voor de militaire bases bijeen en riepen op tot vredesbesprekingen. De commandant van de militaire macht ontmoette de demonstranten op de basis. Tegen het einde van de bijeenkomst beloofden de minister van de Peshmerga en de commandant dat de militaire bases op Zine Asterokan spoedig zouden worden opgeheven.

Deze beloften zijn echter niet nagekomen en verdere pogingen om te demonstreren tegen de basis zijn tot stilstand gekomen.

Bij het derde protest dat op 29 april werd georganiseerd, verhinderden de veiligheidstroepen van de KRG een groep demonstranten om samen te komen en naar Zine Asterokan te trekken. De vader van twee mensen die omkwamen bij een Turks bombardement stond voor de aanwezige veiligheidstroepen en de aanwezige media, en zei in tranen: “Ik heb twee kinderen verloren. Ik wil niet dat hetzelfde gebeurt met andere gezinnen.”

Op 29 april verzamelden demonstranten zich op de weg en spraken met de media, nadat ze door veiligheidstroepen waren tegengehouden.

Aanbevelingen

CPT maakt zich zorgen over de ernstige risico’s en verstoringen die de vestiging van de militaire bases van KRG Peshmerga met zich meebrengt voor de plaatselijke inwoners van Warte en Shawre, die al moeite hebben om de negatieve economische gevolgen van de Covid-19 pandemie te boven te komen. CPT is van mening dat de basis, en de daaruit voortvloeiende PKK- en Turkse militaire operaties, een ernstige bedreiging vormen voor het leven en de middelen van bestaan van de plaatselijke bevolking en de kans op een verdere escalatie van het geweld in de regio vergroten.

CPT roept de regionale regering van Koerdistan op om ervoor te zorgen dat het leven en de economie van de lokale bevolking worden beschermd en prioriteit krijgen.

Samen met de omwonenden roept CPT op tot de ontmanteling van de bases en de terugtrekking van alle strijdkrachten uit het Zine Asterokan-gebergte.

CPT roept de Turkse regering op om alle militaire operaties rond het gebied van Warte en de Shawre-vallei te staken, omdat deze het leven van burgers bedreigen en het levensonderhoud 1700 gezinnen ernstig verstoren.