Dekolonisatie of uitsterven
Door Hannah Redekop & Rachelle Friesen
Algerije. Griekenland. Canada. Verenigde Staten. Jeruzalem. Afgelopen zomer werd de hemel rood door woedende bosbranden. De wereld staat letterlijk in brand. Nog geen twee maanden later kon de braakliggende grond van wat Brits Colombia genoemd wordt, de regens niet vasthouden, resulterend in grote overstromingen die dorpen en stadjes wegvaagden en Vancouver volledig afsneden van de rest van Canada. In augustus bracht het Intergouvernementele Comité inzake Klimaatverandering zijn jongste rapport uit - de wereld wordt heter. Zonder onmiddellijke en drastische veranderingen in onze koolstofuitstoot, zullen droogte, bosbranden en overstromingen ons nieuwe normaal worden.
In november kwamen gedelegeerden samen in Glasgow voor de COP26, de klimaatconferentie die door de media werd opgehemeld als het 'keerpunt' voor de aanpak van wereldwijde uitstoot en het beperken van de opwarming tot 1,5°C. De uitkomst? Het was in wezen een mislukking. Het probleem lag niet in de onderhandelingen, de toezeggingen of de drempels zelf, het probleem is veel groter dan dat. De discussie richt zich op het compenseren van het huidige 'verlies en schade' door over te stappen naar andere technologieën (bv. olie en gas vervangen door elektrisch vervoer) en schadevergoedingen voor wat niet ongedaan kan worden Deze 'duurzaamheid' is 'groenwasserij'. Onze toekomst hangt af van de dekolonisatie van onze imperialistische kapitalistische samenlevingen die aan de wortel liggen van onze vernietiging.
De routekaart voor dekolonisatie is al uitgelegd: de Volkerenovereenkomst van Cochabamba (Bolivia) en de Universele Verklaring van de Rechten van Moeder Aarde van 2010, het Moeder Aarde Akkoord uit 2011, de Verklaring van de Verenigde Naties over de Rechten van Inheemse Volkeren van 2017, de Inheemse Principes van Rechtvaardige Overgang (Indigenous Principles of Just Transition) van 2018 en meest recent, The Red Deal (De Rode Overeenkomst).
The Red Deal, geschreven door The Red Nation (Het Rode Volk), een collectief van inheemse organisatoren die zich inzetten voor de bevrijding van oorspronkelijke volken van kapitalisme en kolonialisme, is een manifest om de aarde te redden. Het is geschreven in antwoord op de Green New Deal (GND)1-resolutie van het congres van de Verenigde Staten en de crisis van kapitaal, milieu en inheemse rechten die momenteel Turtle Island teistert.
Klimaatverandering is een van de vele symptomen van een wereld die uit balans is. Om te komen tot een nieuwe verbinding tussen mens en niet-menselijke wezens, moet dekolonisatie aan de basis liggen; milieuactivisme alleen kan ons niet te redden van de uitbuiting van mens en milieu. We hebben bewegingen nodig waarin inheemse solidariteit centraal staat, die de systemen van kapitalisme en imperialisme ontmantelen en die ons voorwaarts leiden in de richting van zorg en het eenvoudige gedachtegoed dat je een goed familielid moet zijn. (The Red Deal, 146)
Met de Covid-19-pandemie als voorbeeld, laat The Red Deal ons zien hoe de heersende elites van kapitalisme voortdurend profijt trekken uit crises en ervoor zorgen dat het gewone volk gelooft in de mythe van schaarste, terwijl zijzelf hun zakken vullen met overvloed. Kapitalisme heeft een huizencrisis, massale uitzettingen, werkloosheid, vluchtelingen en rampen veroorzaakt om te kunnen profiteren van een vervangbare bevolking. En terwijl de elite rijkdom hamstert, blijven mensen worstelen. The Red Nation schrijft: 'Een paar uitverkorenen houden de reddingsboten bezet, terwijl ze gaten schieten in het zinkende schip.' (19) Nergens is dit duidelijker dan in de recente ruimtevlucht van Jeff Bezos. Terwijl de wereld brandt door klimaatverandering, betaalde Bezos zijn miljoenen kostende ruimte-uitstapje met de rijkdom die hij vergaarde door de werknemers van Amazon een hongerloon te betalen.
Dekolonisatie gaat niet alleen over het stoppen van het geweld binnen de grenzen van Turtle Island. Voor de schrijvers van The Red Deal eist dekolonisatie ook een einde aan het imperialisme. Eerder dit jaar ontvluchtte de VS Afghanistan terwijl de Taliban het land weer in bezit namen na 20 jaar westerse imperialistische bezetting. Imperialistische oorlogen zijn een verlenging van kolonialisme, volgens The Red Nation: 'De Indiaanse Oorlogen zijn nooit opgehouden: de VS heeft gewoon nieuwe indianen gemaakt - nieuwe terroristen, opstandelingen en vijanden - om eindeloze expansie te rechtvaardigen.' (63) Deze expansie heeft geresulteerd in Amerikaanse militaire bases overal op de wereld. De dekoloniale strijdkreet 'Land terug!' gaat niet alleen om het teruggeven van land aan de inheemse volken op Turtle Island, maar ook over het teruggeven van land aan die volken waar de VS, en ik zou willen zeggen ook Canada, militaire bases heeft gevestigd. Het is een 'land terug' in Irak, Cuba, Colombia, Mali, en waar ook maar westerse imperialisten doorgegaan zijn land te verbruiken dat niet van hen is.
Als we willen werken naar klimaatgerechtigheid, dan moeten de regels van het spel fundamenteel veranderen. We kunnen het winnen van fossiele brandstoffen niet gewoonweg vervangen door het winnen van duurzame energie, en daarbij het onrecht en de ongelijkheid tussen het mondiale noorden en het mondiale zuiden herhalen. (115)
De heersende elite heeft ons begrip van waarde vervormd. Onze economieën hebben een prijskaartje gehangen aan water, bomen en lucht. The Red Deal haalt de Nehiyaw academica Emily Riddle aan die het volgende stelt: “Europese politieke tradities doen ons geloven dat soeverein zijn betekent dat je exclusieve controle uitvoert over een gebied, terwijl inheemse politieke tradities ons leren dat we soeverein zijn door onze relatie met anderen, dat delen geen teken van zwakte is maar een teken van ultieme kracht en diplomatie.” (129)
Inheemse landverdedigers en waterbeschermers staan in de frontlinies, niet alleen om de heilige wateren van de Wedzin Kwa in het Wet’suwet’en-gebied of de heilige manoomin (wilde rijst) van het Anishinaabe-gebied te beschermen, maar om ervoor te zorgen dat onze wereld een toekomst heeft. The Red Nation zegt dat deze keuze voor ons ligt: dekolonisatie of uitsterving.
1 GND was een poging om Amerikaanse beleidsmakers wetgeving te laten ontwikkelen om de VS te behoeden voor klimaatverandering. De GND, met afgevaardigde Alexandria Ocasio-Cortez en senator Ed Merkey als voorvechters, wordt omschreven als 'ecosocialisme', in een poging om milieurechtvaardigheid te combineren met antikapitalistische initiatieven. Maar volgens de schrijvers van The Red Deal doet de GND weinig om dekolonisatie als fundament te gebruiken om verandering teweeg te brengen.